Heb je complex jeugdtrauma(CPTSD)? 25 kenmerken leren kennen.

Ik ben Lars Faber, 54 jaar en met twintig jaar ervaring in persoonlijke ontwikkeling en genezing, maar zie mezelf als een eeuwige leerling in dit domein. Mijn inzichten komen uit levenslessen, niet uit titels of graden. Ik deel mijn verhaal, gevormd door eigen ervaringen met zaken als narcisme en codependentie, om mogelijk een stukje herkenning en begrip bij jou aan te wakkeren. Mijn doel? Verlichting bieden en een pad naar heling suggereren door de kracht van persoonlijke verhalen. Dit blog is een uitnodiging tot gezamenlijke exploratie en mogelijk herstel. Welkom bij deze ontdekkingsreis.

Wat is een jeugdtrauma?

Complex jeugdtrauma verwijst naar de diepgaande en langdurige impact van herhaalde traumatische gebeurtenissen, vaak ervaren tijdens de kindertijd. Deze gebeurtenissen kunnen variëren van fysieke, emotionele en seksuele mishandeling tot ernstige verwaarlozing, blootstelling aan huiselijk geweld, of het ervaren van chronische angst en onveiligheid. Wat complex jeugdtrauma onderscheidt, is niet alleen de ernst en de herhaaldelijkheid van de traumatische ervaringen, maar ook het feit dat ze plaatsvinden binnen belangrijke relaties en omgevingen die verondersteld worden veilig en beschermend te zijn voor het kind. Dit kan leiden tot diepgaande verstoringen in de ontwikkeling, het zelfbeeld, en het vermogen om veilige en gezonde relaties aan te gaan. De effecten van complex jeugdtrauma kunnen diep geworteld zijn en zich manifesteren in diverse aspecten van het volwassen leven, waardoor een uitgebreide en gevoelige benadering nodig is voor genezing en herstel.

Complex jeugdtrauma is meer dan alleen een reeks moeilijke ervaringen in de kindertijd, het is een diepe verstoring in de belangrijke groeifasen die nodig zijn om een goed gevoel van wie je bent en hoe je met anderen omgaat te ontwikkelen. De implicaties hiervan reiken ver in het volwassen leven, en beïnvloeden zowel het innerlijke welzijn als externe relaties.

Hieronder staan de 25 punten van herkenning over complex jeugdtrauma:

1. Emotionele verwaarlozing:

Kinderen hebben behoefte aan emotionele steun, liefde en aandacht. Emotionele verwaarlozing treedt op wanneer ouders of verzorgers deze emotionele behoeften niet vervullen, wat kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid, waardeloosheid en onzekerheid bij het kind.

2. Gebrek aan troost en fysieke geborgenheid:

Kinderen die niet regelmatig worden geknuffeld, getroost of op andere manieren fysiek worden gerustgesteld, kunnen moeite hebben met het ontwikkelen van gezonde hechtingspatronen en zelfregulering van emoties.

3. Veel ruzie en agressie thuis:

Een vijandige en agressieve gezinsomgeving kan kinderen het gevoel geven onveilig te zijn, wat stress en angst veroorzaakt. Dit kan leiden tot problemen met vertrouwen en relaties in de toekomst.

4. Gevoel dat er niet echt aandacht voor je was:

Kinderen die het gevoel hebben dat hun gedachten, gevoelens en behoeften worden genegeerd, kunnen zich onbelangrijk en onzichtbaar voelen, wat hun zelfbeeld schaadt.

5. Voorwaardelijke liefde: 

Als liefde en waardering afhankelijk zijn van prestaties of gedrag, kan dit kinderen leren dat ze alleen waardevol zijn als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen, wat hun zelfwaardering ondermijnt.

6. Moeite met het aangeven van behoeften en grenzen: 

Door een gebrek aan positieve rolmodellen voor communicatie kunnen kinderen uit disfunctionele gezinnen worstelen met het assertief uitdrukken van hun behoeften en het stellen van gezonde grenzen.

7. Moeite met het vasthouden van aandacht: 

Trauma en stress kunnen leiden tot concentratieproblemen en problemen met het vasthouden van de aandacht, wat invloed heeft op het leren en de prestaties op school en werk.

8. Aangetrokken voelen tot onbeschikbare mensen:

Onbewuste herhaling van onvervulde kinderlijke behoeften kan leiden tot het zoeken naar relaties waarin deze patronen zich herhalen, vaak zonder voldoening.

9. Geschiedenis van depressie of angststoornissen:

Langdurige blootstelling aan stress en trauma in de kindertijd kan leiden tot een verhoogd risico op het ontwikkelen van mentale gezondheidsproblemen, zoals depressie en angst.

10. Verslavingsgevoeligheid:  

Individuen met complex jeugdtrauma kunnen meer vatbaar zijn voor verslavingen als een copingmechanisme om te ontsnappen aan onverwerkte pijn en emotionele onrust. 

11. Uitstelgedrag:

Uitstelgedrag kan een copingmechanisme zijn om om te gaan met angst voor falen of kritiek, vaak geworteld in negatieve ervaringen uit de kindertijd.

12. Kritische innerlijke stem:

Een strenge, kritische innerlijke stem kan voortkomen uit interne berispingen of kritiek in de kindertijd, en kan leiden tot zelfsabotage en een laag zelfbeeld.

13. Diep van binnen geloven dat je geen liefde, zorg en aandacht waard bent:

Dit kerngeloof, vaak het resultaat van consistente negatieve boodschappen in de kindertijd, kan diepgaande invloed hebben op zelfwaarde en interpersoonlijke relaties.

14. Besluit om niemand meer echt toe te laten:

Uit zelfbescherming kunnen sommige mensen zich emotioneel afsluiten voor anderen, uit angst voor afwijzing of pijn.

15. Vastklampen aan relaties of juist relaties vermijden:

Onveilige hechtingspatronen kunnen leiden tot extreme afhankelijkheid van anderen of juist een neiging om intimiteit en relaties te vermijden.

16. Regelmatig conflicten in relaties, op werk of met familie en vrienden

Onverwerkte trauma’s kunnen leiden tot communicatieproblemen en conflicten.

17. Onverklaarbare of chronische gezondheidsklachten

Stress en trauma kunnen zich ook lichamelijk uiten in diverse klachten.

18. Snel overprikkeld zijn, vooral in sociale situaties

Een hyperalert zenuwstelsel kan leiden tot snel overweldigd voelen.

19. Zorgen maken over van alles en nog wat

Constante angst en zorgen kunnen het gevolg zijn van onveiligheid in de kindertijd.

20. Opgekropte boosheid en een kort lontje

Niet geuite emoties uit de kindertijd kunnen zich later manifesteren als boosheid.

21. Gevoelens van dissociatie of het niet kunnen voelen van je lichaam bij triggers

Trauma kan leiden tot een disconnectie van lichamelijke sensaties en emoties.

22. Het gevoel hebben nergens echt bij te horen of er buiten te vallen

Een gebrek aan acceptatie in de kindertijd kan leiden tot gevoelens van isolement.

23. Jezelf regelmatig en onnodig onder druk zetten

Het constant streven naar perfectie kan voortkomen uit het idee dat je alleen gewaardeerd wordt om wat je doet, niet om wie je bent.

24. Toxische schaamte, het schamen voor je eigen identiteit en het gevoel hebben niet te kunnen zijn wie je echt bent

Een diepgeworteld gevoel van schaamte over wie je bent, vaak het resultaat van afwijzing en kritiek in de kindertijd, kan leiden tot het verbergen van je ware zelf.

25. Moeilijkheden met intimiteit en vertrouwen

Problemen met het aangaan van diepe, betekenisvolle relaties door een gebrek aan vertrouwen en angst voor nabijheid, vaak geworteld in vroege ervaringen van verraad of afwijzing.

(Lees het artikel verder onder de opties)

Bekijk je liever de YouTube video?

Of luisteren via Spotify?

Kenmerken en gevolgen van complexe jeugdtrauma’s

Complexe jeugdtrauma’s zijn bijzonder schadelijk omdat ze vaak plaatsvinden tijdens kritieke perioden van de ontwikkeling van een kind, waardoor de effecten diep ingebed raken in de persoonlijkheid en het functioneren van het individu. Enkele van de belangrijkste kenmerken en gevolgen van complexe jeugdtrauma’s zijn:

• Verstoorde hechtingspatronen: Moeilijkheden met het vormen van veilige en gezonde relaties door wantrouwen en angst voor afwijzing of verlating.
• Emotionele disregulatie: Moeite met het beheersen en begrijpen van emoties, wat kan leiden tot extreme reacties, zoals woede-uitbarstingen of intense angst.
• Negatief zelfbeeld: Gevoelens van waardeloosheid, schaamte en schuldgevoelens, vaak als gevolg van het internaliseren van de trauma’s.
• Dissociatie: Het mentaal ‘weggaan’ van het huidige moment als copingmechanisme, wat kan leiden tot gevoelens van onthechting van zichzelf en de omgeving.
• Lichamelijke symptomen: Chronische pijn, gastro-intestinale problemen en andere lichamelijke klachten zonder duidelijke medische oorzaak, als gevolg van de psychosomatische aard van het trauma.
• Herhaling van trauma: Patronen van hertraumatisering in relaties of zelfsaboterend gedrag, omdat het trauma diep geworteld is in het begrip van normale interacties.

Het belang van zelfbewustzijn en persoonlijke ontwikkeling

Zelfbewustzijn en persoonlijke ontwikkeling zijn belangrijke stappen op de weg naar herstel van complexe jeugdtrauma’s. Dit proces begint met een diepgaand begrip van hoe vroege ervaringen je perceptie van jezelf en de wereld om je heen hebben gevormd. Het ontwikkelen van zelfbewustzijn stelt je in staat om te herkennen hoe je verleden je huidige reacties, emoties en beslissingen beïnvloedt. Het opent de deur naar zelfcompassie, waardoor je kunt erkennen dat je reacties zijn geworteld in eerdere pijn, zonder jezelf te veroordelen.

Omgaan met complex jeugdtrauma

Het omgaan met complexe jeugdtrauma’s vereist een holistische benadering die lichamelijke, emotionele en psychologische aspecten omvat. Het identificeren van de indicatoren van jeugdtrauma is slechts de eerste stap. Strategieën zoals therapie, zelfzorg, en het opbouwen van steunnetwerken spelen een sleutelrol in het genezingsproces. Therapeutische methoden kunnen variëren van gesprekstherapie tot lichaamsgerichte therapieën en EMDR, afhankelijk van de individuele behoeften. Het pad naar herstel is persoonlijk en kan ook activiteiten omvatten zoals kunst, muziek, en andere vormen van creatieve expressie.

Het belang van meditatie en ademhalingsoefeningen

Meditatie en ademhalingsoefeningen zijn krachtige hulpmiddelen voor het reguleren van stress en angst, vooral voor diegenen die kampen met de gevolgen van jeugdtrauma. Deze praktijken helpen het autonome zenuwstelsel te kalmeren, verminderen de activiteit van het sympathische zenuwstelsel (dat verantwoordelijk is voor de ‘vecht-of-vlucht’-reactie) en versterken het parasympathische zenuwstelsel, wat leidt tot ontspanning en herstel. Regelmatige beoefening kan leiden tot verbeterde emotionele regulatie, verminderde reactiviteit op triggers en een algemeen gevoel van welzijn.

De impact van ouderlijke relaties en emotionele verwaarlozing

De relaties met onze ouders en ervaringen van emotionele verwaarlozing in onze jeugd hebben een diepgaande invloed op onze ontwikkeling en ons volwassen leven. Deze relaties vormen de basis voor ons zelfbeeld, ons vertrouwen in anderen en onze vermogen om intieme relaties aan te gaan. Emotionele verwaarlozing, een gebrek aan aandacht voor de emotionele behoeften van het kind, kan leiden tot problemen zoals een laag zelfbeeld, moeilijkheden in relaties en emotionele afstandelijkheid. Het herkennen en aanpakken van deze problemen is een belangrijk onderdeel van het genezingsproces.

Het pad van genezing en zelfontdekking

Het pad van genezing van complexe jeugdtrauma’s is zowel uitdagend als verrijkend. Het vereist moed om onder ogen te zien wat ons pijn heeft gedaan en de bereidheid om aan onszelf te werken. Dit pad is vaak gevuld met ups en downs, maar het leidt ook tot zelfontdekking en transformatie. Het omarmen van dit proces kan leiden tot een dieper begrip van jezelf, een hernieuwde kracht en een authentieker, voldoening gevend leven. Het delen van deze reis met anderen, hetzij in een therapeutische setting, steungroepen of door middel van creatieve expressie, kan zowel helend als ongelooflijk verbindend zijn.

Het negeren of niet aanpakken van complex jeugdtrauma kan een breed scala aan negatieve gevolgen hebben voor zowel het individu als zijn of haar omgeving. Deze nadelen kunnen diep ingrijpen in verschillende aspecten van het leven, waaronder mentale gezondheid, relaties, carrière en algemeen welzijn.

Een neerwaartse spiraal van mentale gezondheidsproblemen

Onverwerkt trauma kan leiden tot een toename van psychische problemen zoals depressie, angststoornissen, posttraumatische stressstoornis (PTSS), en andere stemmingsstoornissen. Zonder passende interventie kan dit resulteren in een neerwaartse spiraal, waarbij de mentale gezondheidsproblemen steeds ernstiger worden en de kwaliteit van leven aanzienlijk afneemt.

Disfunctionele relatiepatronen

Individuen met onverwerkt jeugdtrauma kunnen zich onbewust bevinden in herhalende patronen van disfunctionele relaties. Dit kan leiden tot aanhoudende conflicten, miscommunicatie, en zelfs het aantrekken van of aangetrokken worden tot partners die deze traumatische ervaringen versterken, waardoor een cyclus van pijn en lijden in stand wordt gehouden.

Stagnatie in levensdoelen en ambities

Onaangepakte trauma’s kunnen een aanzienlijke belemmering vormen voor persoonlijke ontwikkeling en professionele vooruitgang. Het gebrek aan zelfvertrouwen, motivatie en de aanwezigheid van overweldigende angst en onzekerheid kunnen individuen ervan weerhouden hun volledige potentieel te bereiken en hun dromen en ambities na te streven.

Lichamelijke gezondheidsproblemen

De psychologische stress gerelateerd aan trauma kan zich ook somatisch manifesteren in de vorm van chronische pijn, slaapproblemen, hart- en vaatziekten, en een verzwakt immuunsysteem. Dit onderstreept de diepe verbinding tussen lichaam en geest en de noodzaak om trauma holistisch te benaderen.

Sociale isolatie en eenzaamheid

Onverwerkt trauma kan leiden tot sociale terugtrekking en isolatie, waardoor het moeilijk wordt om betekenisvolle en ondersteunende relaties te onderhouden. Dit kan een gevoel van eenzaamheid en vervreemding versterken, wat het herstelproces verder compliceert.

Het aanpakken van complex jeugdtrauma is essentieel, niet alleen voor het individuele welzijn maar ook voor het bevorderen van gezondere gemeenschappen en relaties. Door de confrontatie aan te gaan en steun te zoeken, kunnen de cycli van pijn en lijden worden doorbroken, wat leidt tot een meer vervuld en authentiek leven.

Wat is codependency?

Codependency (of medeafhankelijkheid) is een emotioneel en gedragspatroon waarbij iemand overmatig afhankelijk wordt van de goedkeuring en aanwezigheid van een ander persoon om eigenwaarde, identiteit en welzijn te bepalen. Mensen met codependente neigingen zetten vaak hun eigen behoeften opzij ten gunste van het zorgen voor anderen, in een poging om liefde, bevestiging en veiligheid te vinden.

Voorbeelden van jeugdtrauma leidend tot codependency

• Een kind dat emotionele verwaarlozing ervaart, kan opgroeien met het gevoel dat het alleen van waarde is als het anderen pleziert of zorgt voor anderen, wat kan leiden tot codependente relaties.
• Kinderen die getuige zijn van geweld tussen ouders kunnen zich ontwikkelen tot ‘vredestichters’ in relaties, waarbij ze hun eigen behoeften negeren om harmonie te bewaren.

Nadelen van het niet aanpakken van deze patronen

• Chronische ontevredenheid: Door eigen behoeften consistent te negeren, kunnen individuen chronisch onvervuld en ontevreden blijven in relaties en het leven.
• Ongezonde relaties: Codependency kan leiden tot relaties die onevenwichtig zijn en waarin misbruik, manipulatie of extreme afhankelijkheid kunnen voorkomen.
• Verlies van identiteit: Mensen die codependente patronen niet aanpakken, kunnen moeite hebben met het ontwikkelen en handhaven van een sterk persoonlijk gevoel van identiteit buiten hun relaties.
• Psychische gezondheidsproblemen: Langdurige codependency kan bijdragen aan angst, depressie en andere psychische problemen.

Kenmerken van codependency gerelateerd aan jeugdtrauma

• Laag zelfbeeld: Voortkomend uit jeugdervaringen waarbij het kind leerde dat zijn waarde afhankelijk was van anderen.
• Moeite met grenzen stellen: Vanwege de angst voor afwijzing of het verlies van de relatie, kunnen mensen met codependente patronen moeite hebben met het stellen en handhaven van gezonde grenzen.
• Overmatige zorg voor anderen: Een neiging om de behoeften van anderen boven die van zichzelf te stellen, vaak ten koste van de eigen gezondheid en welzijn.
• Angst voor afwijzing en verlating: Diepgewortelde angst om alleen of afgewezen te worden, wat kan leiden tot het tolereren van ongezonde of schadelijke relaties.

Het aanpakken van codependency vereist vaak een combinatie van zelfreflectie, therapie, en soms deelnemen aan ondersteuningsgroepen om gezondere manieren van relateren en zelfzorg te leren. Het begrijpen en helen van de onderliggende jeugdtrauma’s is een belangrijke stap in dit proces. Zie bovenstaande alle voorbeelden van jeugdtrauma’s.

De sleutelrol van de eerste 49 dagen: Verbinding tussen biologie en psychologie

In de verkenning van jeugdtrauma en codependentie reacties, onthult de periode van 49 dagen na conceptie een fascinerende samensmelting van biologische ontwikkeling en spirituele tradities, die licht werpt op de diepgewortelde verbindingen tussen onze fysieke en psychologische vorming.

Wetenschap ontmoet spiritualiteit

Rond deze kritieke 49 dagen wordt het geslacht van het embryo bepaald en ondergaat de pijnappelklier, cruciaal voor hormonale regulatie, een significante ontwikkeling. Deze biologische mijlpalen markeren een tijd van diepgaande transformatie. Parallel hieraan benadrukken boeddhistische tradities het spirituele belang van deze periode, waarin de ziel haar reis door de ‘Bardo’s’ voltooit en een nieuw leven begint. Deze overlapping suggereert een uniek venster waarin de fysieke en spirituele dimensies van het leven samenkomen, waardoor de basis wordt gelegd voor onze latere psychologische ontwikkeling.

Relevantie voor jeugdtrauma en codependentie

Deze inzichten zijn bijzonder relevant in de context van jeugdtrauma en codependentie. Ze benadrukken het belang van de vroegste fasen van onze ontwikkeling en hoe deze ons latere emotionele en relationele gedrag kunnen vormen. Het idee dat onze meest fundamentele biologische en spirituele kenmerken in deze vroege periode worden gevormd, kan helpen verklaren waarom traumatische ervaringen uit de kindertijd en de daaropvolgende codependente gedragingen zo diep in ons psychologisch weefsel zijn ingebed.

Integratie in therapie en heling

Door het belang van deze vroege periode te erkennen, kunnen therapeuten en individuen die werken aan het helen van jeugdtrauma en het doorbreken van codependente patronen, een meer geïntegreerde benadering ontwikkelen. Het erkennen van de diepe verbinding tussen onze vroegste biologische configuratie en onze latere emotionele ontwikkeling biedt een breder kader voor het begrijpen van de wortels van ons gedrag en de wegen naar herstel.

Trauma en hooggevoeligheid

Een vraag die vaak opkomt in gesprekken over persoonlijke ontwikkeling, is de relatie tussen trauma en hooggevoeligheid. Vanuit mijn eigen ervaringen ben ik gaan begrijpen dat deze twee vaak met elkaar verbonden zijn, met name door een gebrek aan emotionele ondersteuning en regulatie in de kindertijd. Dit kan leiden tot een hyperalert zenuwstelsel, waarbij je constant op je hoede bent voor gevaar. Dit mechanisme, ontwikkeld uit een noodzaak voor overleving, kan resulteren in een staat van hooggevoeligheid of overgevoeligheid.

Door mijn werk ben ik gaan inzien dat trauma respons zich kan manifesteren in vier ‘F’-reacties: Vechten, Vluchten, Bevriezen, en Vleien (pleasen). Elk van deze reacties heeft zijn eigen kenmerken en kan leiden tot specifieke codependency patronen. Deze patronen, zoals de ‘helperholic’, de ‘liefdesverslaafde’, het ‘slachtoffer’, en de ‘controlefreak’, zijn in essentie overlevingsstrategieën die zijn ontwikkeld om met onveiligheid om te gaan. Het zijn manifestaties van hoe we in onze kindertijd hebben geleerd om ons staande te houden in een omgeving die emotioneel onveilig was.

Een belangrijk aspect van het werken aan jezelf en het helen van jeugdtrauma’s is het herkennen en doorbreken van deze patronen. Een methode die ik bijzonder krachtig vind, is ademwerk. Ademwerk biedt een manier om het zenuwstelsel te reguleren en om te gaan met opgekropte emoties, zoals woede, die vaak ten grondslag ligt aan veel van deze patronen. Door bewust met ademwerk bezig te zijn, kun je beginnen met het proces van het terugwinnen van je authentieke zelf en het vinden van gezondere manieren om met je emoties en relaties om te gaan.

Het doel is uiteindelijk om meer in contact te komen met je authentieke zelf, om je eigen behoeftes en grenzen te herkennen en te respecteren, en om te leren uitdrukking te geven aan je ware emoties. Dit proces van bewustwording en heling is niet altijd gemakkelijk, maar het is ongelooflijk lonend. Door te werken aan jezelf, kun je beginnen de schaduwboxen in het licht te brengen en een leven te leiden dat meer in lijn is met wie je werkelijk bent.

De reis naar herstel

Het genezingsproces van complex jeugdtrauma is uitgebreid en vereist een holistische benadering. Therapeutische interventies zoals CBT en EMDR, gecombineerd met lichaamsgerichte therapieën en mindfulness, vormen de spil in dit herstelproces. Deze methoden bieden niet alleen inzicht in en verwerking van traumatische ervaringen maar moedigen ook aan tot de ontwikkeling van nieuwe copingmechanismen en zelfcompassie.

Het belang van ondersteuning en zelfzorg

Het belang van een ondersteunend netwerk en doelbewuste zelfzorgpraktijken kan niet worden onderschat in het herstelproces. Het opbouwen van relaties die gebaseerd zijn op wederzijds vertrouwen en respect, gecombineerd met zelfzorgstrategieën die lichamelijk en geestelijk welzijn bevorderen, zijn van belang voor duurzaam herstel.

Het pad van herstel van complex jeugdtrauma is intens en vraagt om geduld en toewijding. De uitdagingen van dit proces zijn echter niet zonder beloning, het biedt de mogelijkheid om de ketenen van het verleden te doorbreken en te stappen in een toekomst vol potentieel, diepgang en authentieke verbindingen.

Lees ook ons artikel over VERSTERK JEZELF MET ADEMWERK