Hey, fijn mens. Welkom op mijn kanaal.
Vandaag gaan we kijken naar mijn — niet dé — top 10 boeken over jeugdtrauma. Dus: welke boeken hebben mij het meest beïnvloed, geholpen op mijn pad, en de juiste informatie gegeven?
Dat is echt een puzzel, samengesteld uit allerlei mogelijke stromingen. Er is namelijk niet één boek of one-size-fits-all oplossing.
Voordat ik de top 10 boeken over jeugdtrauma benoem: Het belang van psycho-educatie
Ik wil eerst even het belang van psycho-educatie benadrukken. Wat is dat eigenlijk? Psycho-educatie is jezelf voorzien van de juiste psychologische informatie. Het is, als het ware, een opleiding of training in mens-zijn — gegeven door de juiste mensen. Waarom is dat zo ontzettend belangrijk? Omdat je, als je met jeugdtrauma te maken hebt gehad, zeer waarschijnlijk allerlei ongezonde overtuigingen en schadelijke ‘software’ over jezelf hebt meegekregen. Overtuigingen over wie je bent, hoe je eruitziet, hoe je je gedraagt, hoe slim of juist ‘dom’ je zou zijn… noem maar op.
Dat geheel van overtuigingen is bijna als een mal geworden — een soort operationeel ego. Ik noem dat ook wel de filters waardoor je naar jezelf en de wereld kijkt. En die filters zijn vaak negatief. Daarom is het zó belangrijk om die overtuigingen stuk voor stuk onder de loep te nemen. Om te ontdekken wie je werkelijk bent. En dat je helemaal geen verschrikkelijk mens bent — maar gewoon pech hebt gehad op je pad. Zeker in je vroege opvoeding, waarschijnlijk zelfs al in de hechting. Misschien zelfs bij de geboorte. Één van de boeken uit de lijst gaat daar ook deels over.
Daarom dus: psycho-educatie. Een duur woord misschien, maar je kunt het ook gewoon noemen: heropvoeding in liefde. Zodat je kunt gaan ontdekken: – Wie ben ik echt? – Wie ben ik geworden? – Welke delen kloppen eigenlijk niet? – Welke valse aannames draag ik mee over mezelf? En daar heb je dus onderwijs voor nodig. Onder-richt. Bijvoorbeeld via filmpjes — zoals die van mij, maar ook van andere YouTubers. Er is tegenwoordig ongelofelijk veel informatie beschikbaar.
Bekijk hier de YouTube video over dit artikel of beluister het op spotify
De kracht van boeken die je hersenhelften verbinden
Wat ik zo mooi vind aan echt goede boeken, is dat je even mee mag lopen met de schrijver. Het is alsof er een innerlijke stem tot leven komt die jou onderwijst, zonder belerend te zijn. Dat is ook precies wat sprookjes doen – misschien nog wel sterker dan gewone boeken. Ze spreken rechtstreeks tot je verbeelding. En als een boek dat weet te raken, dan gebeurt er iets bijzonders: het verbindt je hersenhelften.
Mensen die dit kanaal volgen, weten dat trauma vaak zorgt voor een ‘split’ in je brein – delen van jezelf raken losgekoppeld en communiceren niet meer goed met elkaar. Dat is waarom je soms plotseling extreem reageert, of volledig ‘de andere kant’ op schiet. Denk aan het beroemde boek Dr. Jekyll & Mr. Hyde – je begint als de dokter, maar eindigt als het monster.
Lezen heelt die split niet permanent, maar het kan wel tijdelijk die verbinding herstellen. Het biedt de juiste informatie, maar nog belangrijker: het spreekt tot je innerlijke wereld.
Mijn top 10+ boeken over jeugdtrauma op een rij
Boek 1: Vlucht voor Veiligheid – Richard Bach
Het eerste boek dat me diep raakte in dit opzicht is Vlucht voor Veiligheid van Richard Bach. Het is niet het eerste boek dat ik van hem las – dat was Gesprek met een ongelovige Messias, gekregen van mijn jeugdvriend Alex. We zaten samen op de middelbare school. Ik was net van school gestuurd en ontmoette in hem een zeldzame soortgenoot: een jongen van zestien die óók geïnteresseerd was in spiritualiteit.
Twintig jaar geleden, toen ik Tanja ontmoette, begonnen we samen aan Vlucht voor Veiligheid. Niet letterlijk samen op de bank met één boek – zij las in haar huis in het midden van het land, ik in Den Haag. En dan bespraken we wat we gelezen hadden.
Het boek raakte ons beiden, omdat het ging over een stel waarin we onszelf herkenden. Eén van de vragen die Leslie – de vrouwelijke hoofdpersoon – stelt aan Richard, raakte me diep:
“Noem eens 25 herinneringen van voor je zesde jaar.”
Tanja kon er zo tientallen opnoemen. Ik kwam maar tot één: een nachtmerrie die ik had op mijn driewieler op de Waalstraat in Den Haag, helemaal alleen. En dat verschil raakte me. Het zei iets over hechting, over herinnering, over innerlijk kindwerk.
Boek 2: Wanneer Koesteren Hoop Betekent – John Bradshaw
Een ander boek dat diepe indruk op me maakte, is Wanneer koesteren hoop betekent van John Bradshaw – in het Engels Homecoming. Een meesterwerk over innerlijk kindwerk. Bradshaw, zelf hersteld alcoholist, zag dat herstel verder gaat dan stoppen met een verslaving. Het gaat om thuiskomen bij jezelf. Wie ben je in de kern? Wat zit daar nog in de diepte, dat gezien wil worden?
In dit boek leer je hoe je liefdevol én met discipline voor je innerlijke kind kunt zorgen. En ja, ik weet dat veel mensen allergisch zijn voor dat woord: discipline. Zeker als je bent opgegroeid met harde ouders. Maar discipline betekent oorspronkelijk “leerling zijn” – het is geworteld in liefdevolle begeleiding.
Voor mij is het essentieel geworden, zeker nu ik door een immuunziekte mijn gezondheid zorgvuldig moet bewaken. Die liefdevolle discipline maakt dat ik op dieet ben, een ontgiftingskuur volg, en mezelf daarin serieus neem. Niet vanuit strengheid, maar uit liefde voor dat innerlijke kind in mij, dat nog steeds droomt van spelen – bijvoorbeeld op de vleugel achter me. Die heb ik niet gekocht als volwassene. Die heb ik gekocht voor het jongetje in mij.
Boek 3: Het Trauma van het Begaafde Kind – Alice Miller
Een boek dat voor velen een startpunt is, is Het trauma van het begaafde kind van Alice Miller. De ondertitel zegt het al: Op zoek naar het ware zelf. Dit boek hielp me beseffen dat veel van wat ik had meegemaakt in mijn jeugd helemaal niet ‘normaal’ was – ook al dachten we dat vroeger wel.
Miller introduceerde het begrip zwarte pedagogiek: opvoedmethoden die sinds de 19e eeuw tot ver in de 20e eeuw als normaal werden gezien – zoals kinderen negeren, slaan of opsluiten. Inzicht in deze pedagogiek hielp me om niet alleen mezelf te bevragen, maar ook mijn opvoeding. En dat was helend.
Dit boek heeft een grote impact gehad op mijn persoonlijke groei en begrip van jeugdtrauma. Alice Miller bespreekt het concept van de “wetende getuige” — een betekenisvolle volwassene die er emotioneel beschikbaar is voor het kind. In mijn eigen jeugd miste ik zo’n volwassene, wat ik pas begon te begrijpen toen ik zelf kinderen kreeg. Dit gemis kan ernstige gevolgen hebben, zoals het ontwikkelen van angsten, depressie en een gevoel van onveiligheid. Het was pas later in mijn leven dat ik besefte dat ik trauma had opgelopen door het gebrek aan die emotionele steun. Dit boek heeft me geholpen die inzichten te verkrijgen.
Boek 4: De Kracht van Focussen – Ann Weiser Cornell
Een ander juweel is De kracht van focussen van Ann Weiser Cornell. De methode komt van Eugene Gendlin, maar Cornell wist het toegankelijk te maken. Dit boek leerde me om te vertragen, om naar binnen te keren, en echt te luisteren naar mijn lichaam.
Want alles wat je voelt – je angsten, je innerlijk kind, je trauma’s – zit opgeslagen in je lichaam. Daarom stel ik in mijn cursussen altijd de vraag: “Waar voel je dit in je lijf?” Hoe voelt het? Wat is de textuur? Hoe ziet het eruit?
Om dat op te merken, moet je vertragen. Anders blijf je in die vissenkom-modus van het brein – druk, denkend, vluchtig. Focusing helpt je om te landen in jezelf.
Boek 5: Ongezien opgegroeid – Lindsay Gibson
Ongezien Opgegroeid van Lindsay Gibson is een belangrijk boek voor iedereen die zich wil verdiepen in de effecten van emotionele verwaarlozing in de jeugd. Gibson legt uit hoe kinderen die niet de juiste emotionele steun en erkenning krijgen, opgroeien met onverwerkte pijn en gevoelens van isolatie, die vaak verborgen blijven voor anderen.
De vraag die mijn mentor, Trilby, stelde — “Was er een betekenisvolle volwassene in je leven?” — leidde me naar dit boek. Het vertelt hoe het gebrek aan emotionele aanwezigheid van een volwassene kan resulteren in trauma. Dit heeft mij geholpen om de patronen in mijn eigen leven te begrijpen en de impact van emotionele verwaarlozing in mijn jeugd te zien. Dit soort boeken opent echt de deur naar zelfbewustzijn en genezing.
Het boek behandelt de langdurige gevolgen van emotionele verwaarlozing, zoals het gevoel van onzichtbaarheid, schaamte en een gebrek aan zelfvertrouwen. Het beschrijft hoe deze onverwerkte trauma’s zich vaak pas later in het leven manifesteren, wat het moeilijk maakt om gezonde relaties aan te gaan of jezelf op een positieve manier te ontwikkelen.
Gibson biedt ook handvatten voor mensen die zich herkennen in deze ervaringen, door middel van psycho-educatie, en ze leert lezers hoe ze zich kunnen bevrijden van de diepe sporen van emotionele verwaarlozing. Het is een waardevolle gids voor zowel mensen die zelf met deze problematiek worstelen als voor therapeuten die met cliënten werken die onzichtbare trauma’s meedragen.
Boek 6: The Body Keeps the Score – Bessel van der Kolk
Dit boek is een wetenschappelijk fundament voor het begrijpen van trauma en de impact ervan op het lichaam. Van der Kolk onderzoekt hoe trauma zich fysiek vastzet in ons lichaam en de werking van de geest. Hij pleit voor alternatieve behandelingen, zoals yoga, dans en zelfs psychedelica, in plaats van het traditionele medische model.
Dit boek heeft me niet alleen geholpen om trauma’s te begrijpen, maar het heeft me ook geïnspireerd om lichaamsgerichte benaderingen in mijn werk te integreren.
Boek 7: De stem van je lichaam – Peter Levine
Peter Levine’s werk gaat over het bevrijden van vastzittende trauma’s in het lichaam, wat ik zelf als ademcoach ook toepas. Dit boek benadrukt de noodzaak van fysieke release om trauma los te laten. Levine beschrijft hoe zoogdieren, zoals katten of antilopes, trauma fysiek loslaten door te schudden of te trillen. Als mensen zijn we dat vermogen kwijtgeraakt, maar we kunnen het weer aanleren.
Het gebruik van ademhalingstechnieken en lichamelijke beweging kan ons helpen om die trauma’s vrij te maken.
Dit boek introduceert de techniek “somatic experiencing,” waarbij je trauma ervaart en voelt in je lichaam, zodat het kan worden losgelaten. Levine legt uit hoe trauma niet alleen mentaal maar ook fysiek aanwezig is in ons lichaam. Het is belangrijk om de signalen van je lichaam te leren herkennen en te begrijpen, zoals depressie, angst of fysieke klachten, die allemaal wijzen op onverwerkte emoties en trauma.
Boek 8: Reconciliation (verzoening) – Thich Nhat Hanh
Thich Nhat Hanh leert in dit boek hoe je om kunt gaan met je innerlijk kind. Zijn aanpak is liefdevol en compassievol en biedt een manier om trauma te helen door met het innerlijke kind in verbinding te komen. Dit boek is een uitnodiging om jezelf met zorg en warmte te benaderen, iets wat essentieel is voor de genezing van jeugdtrauma. Het helpt je het kind in jezelf te koesteren, wat vaak nodig is om oude wonden te helen.
Boek 9: Trauma sporen – Bessel van der Kolk
Dit boek benadrukt het belang van de gemeenschap en alternatieve behandelingen zoals yoga, muziek, dans en zelfs psychedelische therapieën voor de heling van trauma. Van der Kolk pleit voor een breder perspectief in de behandeling van trauma’s, waarbij hij het traditionele medische model uitdraagt. Dit boek biedt belangrijke inzichten in hoe trauma zich in het lichaam vastzet en hoe we dat kunnen doorbreken.
Boek 10: De nieuwe psychologie – Stanislav Grof
Stanislav Grof is een pionier in het werken met ademwerk en traumaverwerking. Zijn boek “The New Psychology” introduceert holotropisch ademen, een techniek die helpt om onbewuste trauma’s boven te brengen en te integreren. Het werkt met de diepte van het onbewuste en helpt bij het loslaten van oude emoties en trauma’s. Het is een krachtig hulpmiddel voor mensen die willen werken aan hun persoonlijke ontwikkeling en genezing.
Boeken 11 & 12: Complexe Emoties en Complexe PTSS – Pete Walker
Dit zijn twee boeken die voor mij echte game changers waren, vooral op het vlak van psycho-educatie. Pete Walker schrijft over complexe PTSS en hoe dit voortkomt uit jeugdtrauma. Dit is ook iets wat niet goed herkend wordt in officiële DSM-diagnoses, terwijl het onder bijna alle psychische stoornissen te vinden is. In zijn boeken wordt duidelijk gemaakt dat jeugdtrauma, met name de dynamieken van giftige schaamte en de innerlijke criticus, onbewust in je systeem kunnen blijven spelen, zelfs als je een volwassen leven leidt.
Walker bespreekt hoe complexe PTSS zich uit in het systeem en hoe deze trauma’s ons innerlijk kunnen beïnvloeden. Dit boek was voor mij van grote waarde omdat het mij hielp te begrijpen waarom ik bepaalde gedachten en gedragingen had. Het gaf me ook handvatten om met die dynamieken om te gaan. Ook het onderwerp giftige schaamte, vooral schaamte over je eigen identiteit, wordt grondig besproken in zijn werk.
Daarnaast is het werk van John Bradshaw over giftige schaamte een aanvulling op deze boeken. Hij schrijft in Vrij van Schaamte over hoe schaamte over je eigen identiteit kan ontstaan als gevolg van het gebrek aan liefde, steun en positieve boodschappen in de jeugd. Dit is een onderwerp waar ik zelf veel mee worstel en deze boeken hielpen me eindelijk de redenen achter mijn eigen gevoelens van schaamte te begrijpen.
Voor wie deze boeken wil lezen: ze zijn geen gemakkelijke lectuur en zeker geen boeken om snel doorheen te lezen. Het zijn studieboeken die je in je eigen tempo kunt lezen en echt kunt verwerken. Ze bieden diepgaande inzichten en zouden een basis moeten vormen voor iedereen die werkt in de therapeutische of hulpverlenende sector.
Al meer dan 22000 abonnees op ons (reclamevrije) Youtube account!
Op ons Youtube kanaal vindt je meer dan honderd video’s op het gebied van zelfontwikkeling, innerlijk kind werk, kind trauma’s, codependency en narcisme.’
Volg ons ook op:
